طبق سنت و شرع میزان مهریه با تراضی و توافق زن و شوهر قبل از عقد تعیین میگردد که معمولا میزان آن را دختر اعلام و بر اساس آن توافق صورت میگیرد که جز اولین توافقات زندگی مشترک محسوب میگردد و موضوعی که معمولاَ زوجین با آن مواجه میشوند افزایش یا کاهش مهریه بعد از عقد میباشد.
آیا افزایش مهریه بعد از عقد ازدواج امکان دارد؟
عموم مردم عقیده دارند که مهریه یک تعهد مالی بر ذمه زوج میباشد که به تبع عقد ازدواج ایجاد میگردد که با توافق زوجین و مراجعه به دفترخانه ازدواج قابل افزایش میباشد که البته این عقیده با قوانین جاریه کشور مغایرت دارد.
البته این عقیده امکان افزایش مهریه تا قبل سال ۱۳۸۸ در کشور و با ثبت اقرارنامه رسمی از طرف زوج در دفاتر اسناد رسمی قابل انجام بود که پس از بروز اختلاف نظرهای فراوان بین حقوقدانان و محاکم ،شورای نگهبان به عنوان مرجع تفسیر شرع و قانون پیرو درخواست هیأت عمومی دیوان عدالت اداری اعلام نمود: “مهریه شرعی همان است که در ضمن عقد نکاح واقع شده است و افزایش آن بعد از عقد شرعاً صحیح نیست و ترتیب آثار مهریه بر آن خلاف موازین شرع شناخته شد” و هرگونه افزایش مهریه باطل است و دیگر زوجین نمیتوانند با مراجعه به دفاتر اسناد رسمی نسبت به افزایش مهریه اقدام کنند.
-چگونه میتوان مهریه را افزایش داد؟
با توجه به نظریه شورای نگهبان مبنی بر باطل بودن افزایش مهریه و بی اعتبار شدن اقرارنامه رسمی افزایش مهریه؛در نتیجه چنانچه زوجین خواهان افزایش مهریه میباشند میتوانند از طریق سایر تعهدات مالی از قبیل صدور چک یا سفته،صلح اموال،هبه و سایر تعهدات قانونی الزام آور نسبت به افزایش مهریه اقدام کنند.در واقع زوجین میتوانند با ایجاد یک توافق جدید فی مابین در قالب قانونی نسبت به افزایش مهریه اقدام کنند.
-امکان کاهش مهریه بعد از عقد ازدواج وجود دارد؟
با توجه به رأی هیئت عمومی دیوان عدالت اداری که بر مبنای نظریه شورای نگهبان صادر شده است، مهریه شرعی همان است که در سند ازدواج مقرر شده است.
بنابراین در نتیجه، کاهش مهریه نیز منع قانونی دارد ، البته منظور از این کاهش، کاهش میزان مهریه در خود سند ازدواج است وگرنه که زن می تواند برای کاهش مهریه تعیین شده به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه و مهریه را ابرا و یا هبه کند که در این صورت زن با میل و رضایت خویش دیگر امکان مطالبه مهریه در آینده را نخواهد داشت.
با توجه به رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری که بیان میدارد مهریه شرعی همان است که در سند ازدواج مقرر شده است بنابراین کاهش مهریه هم با اشکال و منع قانونی مواجه است ولیکن زوجه برای کاهش مهریه تعیین شده در سند نکاحیه یا همان مهرالمسمی به یکی از دفاتر اسنادرسمی مراجعه و مهریه خود را ابراء و زوج را بی الذمه نماید یا اینکه مهریه را به زوج هبه(هدیه) نماید که با این کار عملاَ مهریه خود را کاهش داده و درآینده نمیتواند مدعی آن بخش ابراء یا هبه شده گردد.
نتیجه گیری
به طور کلی در مطالب بالا صریحاً بیان کردیم که هر گونه افزایش یا کاهش مهریه در سند ازدواج منع شده است و مهریه تعیین شده در سند ازدواج مهریه شرعی است. افزایش مهریه نیز بعد از عقد ازدواج منع قانونی وجود دارد اما زوجین می توانند در قالب سایر اسناد تعهدآور مالی یا عقود حقوقی مهریه را توافقی میان خود افزایش دهند.
در مطالب بالا بصورت مختصر و مفید بیان کردیم که عملاَ کاهش یا افزایش مهریه مندرج در سند نکاحیه امکان پذیر نیست زیرا که مهریه تعیین شده( مهرالمسمی) قابل تغییر نیست اما زوجین میتوانند با تراضی همدیگر میزان آن را در قالب سایر عقود قانونی از جمله ابراء،صلح،هدیه تغییر دهند.
لازم به ذکر است در حال حاضر معمولاَ دفاتر اسناد رسمی از تنظیم و ثبت ابراء مهریه از طرف زوجه بخاطر مشکلات احتمالی که بعداَ برای این دفاتر بوجود میاد خودداری میکنند علی الخصوص زمانی که زوجه یک خانم باکره و بدون اطلاع از خانواده خود تقاضای ثبت ابراء مهریه دارد و به زوجه پیشنهاد میگردد چنانچه برقصد خود مبنی بر کاهش یا بخشش مهریه مصمم میباشد قصد خود را در قالب سند اقرارنامه ثبت نماید.
