شرایط فرزند خواندگی و حضانت کودکان بی سرپرست
فرزندخواندگی یعنی اعطای سرپرستی و نگهداری کودکان بدون سرپرست توسط سازمان بهزیستی به خانواده‌های متقاضی واجد شرایط قانونی پذیرش فرزند.
در مقاله امروز در مورد شرایط فرزندخواندگی برای خانواده‌های متقاضی و مراحل آن به‌صورت مختصر توضیح خواهیم داد.
شرایط فرزندخواندگی و حضانت کودکان بی‌سرپرست
باتوجه‌به حساسیت و اهمیت ویژه‌ای که در فرزندخواندگی وجود دارد، قانون‌گذار شرایط خاصی را برای این مهم تعیین کرده است. یکی از دلایل توجه ویژه به این موضوع این می‌باشد که دوران کودکی و نوجوانی نقش بسزایی در آینده کودک دارد و بنابراین بسیار مهم است که این دوران را در آغوش گرم خانواده و در کنار پدر و مادری درستکار بگذراند.
چه اشخاصی می‌توانند اقدام به فرزندخواندگی کنند؟
- زن‌وشوهری که ۵ سال از ازدواج آن‌ها گذشته باشد و در این مدت صاحب فرزند نشده باشند به شرطی که حداقل یکی از آن دو بیش از ۳۰ سال سن داشته باشد. لازم به توضیح است چنانچه امکان بچه‌دارنشدن زن‌وشوهری از سوی سازمان پزشکی قانونی تأیید شود، از شرط ۵ سال مستثنی بوده و می‌توانند برای فرزندخواندگی اقدام کنند.
- زن و شوهر دارای فرزند، با شرط اینکه حداقل یکی از آن‌ها بیش از ۳۰ سال سن داشته باشد.
- زنان و دختران بدون شوهر که حداقل ۳۰ سال سن داشته باشند می‌توانند تنها سرپرستی دختران را به عهده بگیرند.
مواردی که در بالا ذکر شد بر اساس الویت است به این معنا که زن و شوهری که صاحب فرزند نمی‌شوند بر زن و شوهر دارای فرزند و زنان و دختران بدون شوهر ارجحیت دارند.
قانون جدید سرپرستی کودکان و فرزندخواندگی
قانون قدیم فرزندخواندگی در سال 1392 در جهت تسهیل شرایط سرپرستی کودکان به شرح موارد زیر دچار تغییرات گردید:
- یکی از تغییرات اساسی بدین نحو هست که در قانون قدیم فرزندخواندگی تنها به کودکان یا نوجوانان بدون سرپرست اختصاص داشت؛ اما در قانون جدید کودکان بدسرپرست را هم شامل می‌شود.
- در قانون قدیم، تنها خانواده‌های بدون فرزند امکان سرپرستی فرزند را داشتند، اما در قانون جدید خانواده‌های دارای فرزند و همچنین زنان و دختران مجرد و بدون فرزند که واجد شرایط باشند نیز می‌توانند برای سرپرستی کودکان اقدام کنند.
- قانون قدیم در مورد آینده و امور مالی فرزند مسکوت بود اما در قانون جدید حق بیمه، مالکیت اموال و گرفتن مستمری سرپرست در صورت فوت یا از کار افتادگی وی برای فرزند تحت سرپرستی وجود دارد.
- بر اساس قانون جدید فرزندخواندگی، اگر کودکی توسط خانواده‌ای پیدا و نگهداری شود، در صورت داشتن صلاحیت خانواده، بدون جداشدن کودک از خانواده مراحل سرپرستی وی انجام خواهد شد.
- قانون جدید حداکثر سن کودکان برای سرپرستی از ۱۲ سال را به ۱۶ سال افزایش داد.
- در قانون جدید اگر زن شاغلی کودک زیر سه سال را به فرزندخواندگی قبول کند سه ماه مرخصی با حقوق برای او رد خواهد شد.
- مقرر گردید حسب قانون اخیر التصویب قبل از قطعیت و اعطای سرپرستی، جلسات مشاوره دینی منظم و مشاوره‌های سازمان‌یافته از سوی بهزیستی و با کمک کارشناسان حوزه علمیه برای متقاضیان انجام خواهد شد.
- قانون قدیم سرپرستی سه گروه از کودکان را به رسمیت شناخته بود:
- اول کودکانی که پدر و مادر و جد آنان شناخته شده نبودند.
- دوم کودکانی که والدین یا جد آنان در قید حیات نبودند.
- سوم کودکانی که به سازمان بهزیستی سپرده شده و تا سه سال پدر و مادر و یا جد آنان مراجعه نکرده بودند.
ولیکن در قانون جدید دو گروه دیگر اضافه گردید:
- اول کودکانی که بر اساس حکم قانون به مؤسسات سپرده شده و تا دو سال والدین آنان برای بردنشان اقدام نکرده‌اند.
- دوم کودکانی که والدین یا جد آن‌ها صلاحیت نگهداری آنان را نداشته باشند.
شرایط جدید فرزندخواندگی بهزیستی
بر اساس ماده ۶ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست، افراد متقاضی سرپرستی آنان باید واجد شرایط زیر باشند:
- تقید ویژه به انجام واجبات و ترک محرمات
یعنی باید به انجام واجبات دینی مانند نماز، روزه و ترک محرمات مقید باشند.
- دارابودن تمکن مالی کافی مورد تأیید سازمان بهزیستی
افراد متقاضی سرپرستی می‌بایست تمکن مالی جهت پرداخت تمام هزینه‌های مربوط به نگهداری، تربیت و تحصیل کودک یا نوجوان تحت سرپرستی خود را داشته باشند.
خاطرنشان می‌شود این وظیفه پس از فوت سرپرست نیز تا زمان تعیین سرپرست جدید بر عهده اوست. بر همین مبنا سرپرست باید خود را در یکی از شرکت‌های بیمه، به نفع فرد تحت سرپرستی خود، بیمه عمر کند.
طبق قانون طبق قانون و اصول اسلامی، فرزندخوانده از پدرخوانده یا مادرخوانده خود ارث نمی‌برد، بنابراین متقاضی سرپرستی فرزند که پس از طی مراحل اداری و قانونی برای پذیرش سرپرستی و قطعی‌شدن حکم آن، سرپرست باید بخشی از اموال و حقوق خود را به کودک یا نوجوان تحت سرپرستی خود انتقال دهد
قانون‌گذار در راستای حمایت بیشتر از این کودکان آسیب‌دیده این قانون عدم توارث را وضع کرده تا در صورت بروز هرگونه اتفاق برای سرپرستان، کودک یا نوجوان بدون حمایت و پشتوانه مالی نماند. مقدار مالی که باید به فرد تحت سرپرستی منتقل شود را دادگاه تعیین می‌نماید.
- عدم محکومیت جزائی مؤثر با رعایت موارد مقرر در قانون مجازات اسلامی
یکی دیگر از شرایط سرپرستی فرزند عدم محکومیت مؤثر کیفری است. محکومیت مؤثر یعنی محکومیتی که محکوم را به‌تبع اجرای حکم بر اساس مادهٔ ۲۵ قانون مجازات اسلامی از حقوق اجتماعی محروم کند.
- عدم حجر
بر اساس قانون مدنی سه گروه از اشخاص محجور هستند: صغار، مجانین و اشخاص غیررشید.
- سلامت جسمی و روانی لازم و داشتن توانایی برای تربیت و نگهداری کودک و نوجوان تحت سرپرستی
- نداشتن اعتیاد به مواد مخدر، الکل و مواد روان‌گردان
- اعتقاد به یکی از ادیان مصرح در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (اسلام، زرتشتی، مسیحی و کلیمی)
- عدم ابتلا به بیماری‌های واگیردار یا صعب‌العلاج
- داشتن صلاحیت اخلاقی
سرپرستی چه کودکان اعطا می‌گردد:
بر اساس ماده ۷ قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست، سرپرستی کودکان زیر به متقاضیان اعطا می‌گردد:
- امکان شناخت هیچ یک از پدر، مادر و جد پدری برای آنان وجود نداشته باشد.
- پدر، مادر، جد پدری و وصی منصوب از سوی ولی قهری آنان در قید حیات نباشد.
- افرادی که سرپرستی آنان به‌موجب حکم مراجع صلاحیت‌دار به سازمان سپرده گردیده و تا زمان دو سال از تاریخ سپردن آنان گذشته است. در این مدت نیز پدر، مادر یا جد پدری و وصی منصوب از سوی ولی قهری برای سرپرستی آنان به سازمان بهزیستی مراجعه نکند.
- پدر، مادر و جد پدری آنان و وصی منصوب از سوی ولی قهری صلاحیت سرپرستی آنان را نداشته باشد و به تشخیص دادگاه صالح این امر حتی با ضم امین یا ناظر نیز حاصل نشود.
باتوجه‌به شرایطی که در بالا ذکر گردید کودکانی که پدر و مادر یا جد پدری آن‌ها شناخته شده یا در قید حیات نیستند و همچنین کودکانی که دو سال از سپرده شدن آنان به سازمان بهزیستی گذشته و کسی برای بردن آنان مراجعه نکرده است، می‌توانند تحت سرپرستی قرار بگیرند.
مدارک لازم برای فرزند پذیری
- تصویر صفحه اول و دوم شناسنامه زن و شوهر
- تصویر سند ازدواج
- گواهی پزشکی قانونی مبنی بر عقیم بودن زن یا شوهر
- گواهی عدم بچه‌دارشدن از پزشک متخصص زنان در مورد زن
- گواهی سلامت جسم و روان از پزشکی قانونی برای زن و مرد
- گواهی سلامت از پزشک جهت عدم ابتلا به بیماری‌های واگیردار و صعب‌العلاج
- ارائه حکم سرپرستی آزمایشی از مراجع قضایی
- گواهی تمکن مالی اعم از فیش حقوقی، فتوکپی سند منزل مسکونی، ماشین و…
- گواهی برگ عدم سوءپیشینه کیفری زن و شوهر
- گواهی عدم اعتیاد
مراحل ثبت‌نام فرزندخواندگی
مراحل اداری گرفتن کودکان یا نوجوانان بدون سرپرست یا بدسرپرست از بهزیستی به شرح زیر است:
مرحله اول:
مراجعه و ثبت‌نام زن و شوهر به سامانه ملی فرزندخواندگی به نشانی http://adoption.behzisti.net
مرحله دوم:
مصاحبه و بازدید مددکاری اولیه از شرایط زندگی زن و شوهر متقاضی صورت می‌گیرد و خانواده باید منتظر باشد تا کودک واجد شرایط پیدا شود.
مرحله سوم:
پس از پیداشدن کودک واجد شرایط، مراجعه متقاضیان به روان‌شناس مورد تأیید سازمان بهزیستی و دریافت گواهی تأییدیه روان‌شناسی و همچنین دریافت گواهی عدم اعتیاد و سوءپیشینه
مرحله چهارم:
ملاقات بین متقاضی و کودک
مرحله پنجم:
درصورتی‌که متقاضی تصمیم نهایی به سرپرستی فرزند گرفت، قاضی حکم دوره ۶ماهه موقت را صادر کرده و پس از تأیید کارشناسان سازمان بهزیستی کشور این حکم قطعی خواهد شد.
پیشنهاد می گردد اگر قصد دارید سرپرستی کودکی را متقبل شوید و برای آن اقدام کنید از بهترین وکیل خانواده کمک بگیرید. زیرا وکیل خانواده می‌تواند اطلاعات جامع و کاملی از روند کار در اختیار شما قرار داده و مراحل اداری را سریع‌تر و با سهولت بیشتری پیش ببرد.
بسیار عالی و کاربردی بود
آموزنده بود ممنون
/سلام و عرض ادب.بنده متاهل هستم و بچه دار نمیشیم..شغل خوبی دارم اما اعتیاد دارم میتونم فرزندخوانده بگیریم
سلام.یکی از شرایط پذیرش فرزند خوانده عدم اعتیاد یا بیماری های صعب العلاج می باشد.