مطالبه وجه التزام

وجه التزام چیست و چه نکاتی باید رعایت شوند ؟

وجه التزام نوعی شرط است که دو طرف قرارداد ضمن عقد تعیین می کنند تا تعهدات طرفین را تضمین نماید.وجه التزام در لغت به معنای پایبندی به تعهد می باشد.

تعریف وجه التزام

درهر قراردادی که منعقد گردد دو نفر وجود دارد که قرارداد بین آنها لازم الاجرا می باشد به عبارت دیگر طرفین موظف به اجرای این قرارداد هستند.بنابراین اگر یکی از دو طرف قرارداد به تعهد خود در موعد مقرر عمل ننماید مبلغی را به عنوان وجه التزام باید به طرف متعهد له پرداخت نماید.

تعیین میزان وجه التزام انواع وجه التزام در قرارداد

1-متعهد بطور کامل به تعهد خود عمل نمی کند.اگر در این قرارداد مبلغی بابت عدم انجام تعهد تعیین شده باشد، به این خسارت عدم انجام تعهد گفته می شود.

2-متعهد تعهد خود را با تأخیر انجام می دهد. اگر در این قرارداد برای تأخیر در انجام قرارداد خسارتی تعیین شده باشد به این خسارت تأخیر در انجام تعهد می گویند.

باید توجه داشت بطور کلی میزان خسارت تأخیرتأدیه توسط دادگاه و بر اساس شاخص سالانه نرخ تورم تعیین میشود اما مبلغ وجه التزام با توافق طرفین هنگام انعقاد قرارداد تعیین می شود.

براساس ماده 230 قانون مدنی وجه مبلغ تعیین شده توسط طرفین قرارداد معتبر بوده و قاضی نمیتواند میزانآن را تغییر دهد.به عبارت دیگر شخص متعهد فقط باید همان مبلغ وجه التزام مندرج در قرارداد را پرداخت کند نه بیشتر.

شرایط مطالبه وجه التزام

متعهد له که وجه التزام را مطالبه می کند باید خودش نیز تعهدات قراردادی خود را بطور کامل انجام داده باشد بطور مثال خریدار باید ابتدا خودش در دفترخانه تعیین شده در مبایعه نامه حاضر و مبلغ معامله را همراه و به رویت سردفتر برساند و بعد عدم اجرای تعهد طرف مقابل را تقاضا کند.

تأثیر قوه قاهره بر وجه التزام

زمانی متعهد به پرداخت وجه التزام محکوم می گردد که اثبات شود تلاش و توان خود را در اجرای تعهد انجام نداده باشد واگر علت این نقض تعهد ، قوه قاهره باشد وجه التزام قابل مطالبه نیست.

نکته حائز اهمیت این میباشد برخی اوقات دو طرف در ضمن قرارداد با هم توافق می کنند که وجه التزام حتی در صورت بروز قوه قاهره و فورس ماژور نیز قابل مطالبه باشد.

اجرای اصل تعهد یا پرداخت وجه التزام

وکیل الزام به انجام تعهد بیان می دارد متعهد نمی تواند بین اجرای اصل تعهد یا پرداخت وجه التزام انتخاب نماید بلکه صرفاَ باید اصل تعهد را اجرا کند ولیکن در صورتی که اجرای تعهد اصلی امکان نداشته باشد، آن گاه متعهد موظف است وجه التزام را پرداخت نماید.

طبق رویه قضایی جمع بین اخذ خسارت قراردادی و انجام تعهد ممنوع است اما طرفین قرارداد میتوانند توافق کنند که متعهد با پرداخت وجه التزام از اجرای تعهد اصلی معاف گردد و این توافق از منظر حقوقی نافذ و معتبر است مگر اینکه خسارت مربوط به تأخیر در اجرای تعهد باشد که متعهد باید علاوه بر پرداخت خسارت تعهد اصلی را نیز اجرا نماید.

ماهیت وجه التزام

وجه التزام از لحاظ ماهیت به‌نوعی شرط نتیجه محسوب می‌گردد؛ زیرا که متعهد زمانی به پرداخت وجه التزام محکوم می‌گردد که در انجام تعهد نقض به وجود آمده باشد و تابع عقد اصلی است به معنی دیگردر صورت بطلان یا بی‌اعتبارشدن عقد اصلی، وجه التزام نیز باطل می‌گردد.

آیا شرط ضرر و زیان در عقد با شرط وجه التزام تفاوتی دارد؟

بله؛ بعضی عبارت‌های حقوقی در ظاهر شبیه هم هستند؛ ولی از لحاظ حقوقی با یکدیگر متفاوت هستند. شرط ضرر و زیان بدین معناست که فرد در دادگاه باید ثابت کند که هم خلف وعده از متعهدله صورت‌گرفته است و هم ضرر و زیانی به او وارد شده است؛ اما در شرط وجه التزام صرف ثابت‌کردن خلف وعده کافی است و نیازی به اثبات ورود ضرر نیست.

تفاوت ضرر و زیان با شرط وجه التزام در عقد

هرچند از لحاظ معانی به یکدیگر شبیه هستند؛ ولی این دو از لحاظ آثار و بار حقوقی با یکدیگر متفاوت هستند. به بیان دیگر شخص متضرر برای مطالبه ضرر و زیان باید در دادگاه اثبات نماید که اولاً عدم انجام تعهد از ناحیه متعهد صورت‌گرفته است و ثانیاً بر اثر این نقض تعهد به او ضرر و زیان وارد گردیده است ولیکن برای مطالبه وجه التزام قراردادی صرف اثبات خلف وعده کفایت می‌کند و نیازی به ورود ضرر و زیان نیست.