دعوای حقابه و شرایط صدور پروانه چاه آب فاقد پروانه
بر اساس اصل ۴۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آبهای دریاها و آبهای جاری در رودها و آبهای سطحی و منابع آب‌های‌زیرزمینی از مشترکات بوده و در اختیار حکومت اسلامی است و طبق مصالح عامه از آنها بهره‌برداری می‌شود.
وفق ماده 3 قانون توزیع عادلانه آب استفاده از منابع آبهای زیرزمینی به استثنای موارد حفر چاه برای مصارف خانگی از طریق حفر هر نوع چاه و قنات و توسعه چشمه در هر منطقه‌از کشور با اجازه وموافقت وزارت نیرو باید انجام شود و وزارت مذکور با توجه به خصوصیات هیدروژئولوژی منطقه (شناسایی طبقات زمین و آب‌های‌زیرزمینی) و مقررات پیش‌بینی شده در این قانون نسبت به صدور پروانه حفر و بهره‌برداری اقدام می‌کند.
حقابه چیست
حقابه عبارت است از سهم مشاعی و تعیین شده یک ملک یا مزرعه از آب رودخانه یا قنات که به تبع زمین برای مردم آن منطقه تخصیص داده شده است.
حق آب نیز به حق و امتیاز مصرف‌کننده در استفاده از منابع آبی مثل رودخانه،جویبار یا آب زیرزمینی اطلاق می‌گردد که مقدار و اندازه آن معمولا بر اساس ساعت یا روز می‌باشد.
حقابه یک حق تبعی و دائمی برای ملک است و تا مالکیت مزرعه یا باغ باقی هست حقابه هم وجود دارد.
مرجع تعیین میزان حقابه آبهای زیرزمینی
متولی تعیین میزان حقابه با توجه به اراضی اعلام شده منحصرا با وزارت نیرو بوده و در بخش کشاورزی با وزارت جهاد کشاورزی است و این موضوعات در صلاحیت محاکم نمی‌باشد.
رای وحدت رویه حقابه:
شماره دادنامه: 140106390000073341
مرجع صدور: شعبه 37 دیوان عالی کشور
دعوای اثبات حقابه، ترافعی بوده و نیاز به رسیدگی قضایی دارد دعوا در صلاحیت دادگاه است و صلاحیت هیات‌های سه نفره موضوع ماده ۱۹ قانون توزیع عادلانه اب در مواردی اعمال می‌شود که اشخاص در گذشته حقابه داشته‌اند و قرار است به اجازه مصرف معقول تبدیل شود.
نکته: دعوای الزام به تحویل حقابه از صلاحیت ذاتی دادگاه خارج و مطابق قانون تعیین تکلیف چاه‌های فاقد پروانه در صلاحیت کمیسیون رسیدگی به امور آبهای زیر زمینی است.
مرجع صالح در رسیدگی به دعوای حقآبه از رودخانه
دعاوی مربوط به استفاده از حقآبه رودخانه مربوط به آبهای زیرزمینی نبوده و در صلاحیت دادگاه عمومی است
در ادامه نمونه رای دعوای اثبات حقابه صادره از شعبه هجدم دیوان عالی کشور به نمایش داده می‌شود.
انتقال حقابه بدون زمین چگونه است
وکیل چاه کشاورزی در خصوص قانون حقابه بیان می‌داردمستفاد از مواد 27 و 28 قانون توزیع عادلانه آب مصوب 1361 و تلفیق آن، پروانه مصرف آب مختص به زمین و مواردی است که برای آن صادر شده و هیچ کس حق ندارد آبی را که اجازه مصرف آن را دارد، به مصرفی به جز آنچه که در پروانه قید شده است برساند و حق انتقال پروانه صادره را به دیگری بدون اجازه وزارت نیرو نخواهد داشت مگر به تبع زمین برای همان مصرف
بنابراین با توجه به اینکه آب ملحق به زمین بوده و پروانه مصرف آن مختص همان زمین صادر گردیده است، به‌تبع انتقال زمین، آب مختص به زمین مزبور نیز به منتقل الیه اختصاص خواهد داشت و اداره امور آب با توجه به سند انتقال زمین نسبت به انتقال پروانه مصرف آب و حقابه اراضی مورد معامله به نام خریدار اقدام خواهد کرد.
نمونه قرارداد صلحنامه انتقال حقآبه
مصالح :
آقای مسعود ………. به شماره ملی: ………….. به نشانی: تهران …………………..
متصالح:
آقای کریم ………… به شماره ملی: ……………. به نشانی: کرج …………………..
مورد صلح :
عبارت است از انتقال قطعی و دائمی تمامی حقوق متصوره و ممکنه نسبت به حق بهره برداری اشتراکی از یک حلقه چاه با دبی 15 لیتر به میزان سه ساعت در هر هفته و دارای پروانه بهره برداری ………………… واقع در موقعیت جغرافیایی در باغ آقای ….. به مدت نامحدود به نحوی که برای مصالح حق و ادعایی بر مورد صلح باقی نباشد و متصالح قائم مقام قانونی مصالح در استیفا از حق آبه و انجام اقدامات قانونی لازم باشد.
عوض صلح :
معاوضه با دو ساعت از حق آبه از چاه عمیق واقع در مزرعه ……… (چاه شماره دو) از سهم متصالح.
امضاء مصالح ……………..امضاء متصالح ………………..امضاء شاهد
قانون حفر چاه آب خانگی
وکیل متخصص چاه و پلمپ چاه و صدور پروانه اظهار میدارد برابر با ماده 5 قانون توزیع عادلانه آب، در مناطق غیر ممنوعه حفر چاه و استفاده از آب آن برای مصرف خانگی و شرب و بهداشتی و باغچه تا ظرفیت آبدهی 25 متر مکعب در‌شبانه روز مجاز است و باید به اطلاع وزارت نیرو برسد و در مناطق ممنوعه حفر چاه‌های موضوع این ماده با موافقت کتبی وزارت نیرو مجاز است.
کمیسیون رسیدگی به امور آبهای زیرزمینی
برابر با تبصره 5 ماده واحده قانون تعیین تکلیف چاه‌های آب فاقد پروانه بهره برداری در هر استان کمیسیونی تحت عنوان «کمیسیون رسیدگی به امور آبهای زیرزمینی» مرکب از یک نفر قاضی با حکم رئیس قوه قضاییه، یک نفر نماینده سازمان جهاد کشاورزی استان با حکم رئیس سازمان و یک نفر نماینده شرکت آب منطقه‌ای استان با حکم مدیرعامل شرکت تشکیل دهد و نسبت به بررسی پرونده‌های شکایات اشخاص علیه دولت اقدام نماید.
رأی لازم توسط قاضی عضو کمیسیون صادر می‌گردد. احکام صادره مذکور ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر در دیوان عدالت اداری می‌باشد.
وکیل کمیسیون امور چاه اضافه می‌نماید دبیرخانه این کمیسیون در شرکت‌های آب منطقه‌ای مستقر می‌باشد.
بیشتر بخوانید: فرم شکوائیه مربوط به کمیسیون رسیدگی به امور آبهای زیرزمینی
رای دیوان عالی کشور درخصوص مرجع رسیدگی به اعتراض به رای کمیسیون آبهای زیرزمینی
نمونه رای قاضی کمیسیون رسیدگی به امور آبهای زیرزمینی
مرجع رسیدگی :
کمیسیون رسیدگی به امور آبهای زیرزمینی شرکت آب منطقه‌ای قم
کلاسه پرونده……
شماره دادنامه……
تاریخ صدور…..
شاکی….
طرف شکایت شرکت آب منطقه‌ای قم
موضوع شکایت: الزام به صدور پروانه
در تاریخ….. پرونده تحت نظر است با توجه به محتویات پرونده ختم رسیدگی اعلام و به شرح زیر مبادرت به صدور رای می‌گردد.
رای قاضی کمیسیون
در خصوص دادخواست آقای…..به طرفیت شرکت آب منطقه‌ای به خواسته صدور پروانه بهره برداری جهت یک حلقه چاه واقع در اراضی…… از توابع….. بخش……با این توضیح که چاه موضوع دعوی را در سال ۷۹ حفر کرده است.عمق آن ۱۵ متر است ۴ هکتار زمین که وجود آب چاه ۱۲ را کشت می‌نماید تقاضای صدور پروانه را دارد .
خوانده طی لایحه شماره….. مورخ….. اعلام داشته به دلیل عدم درج مشخصات چاه در فرم شماره یک وزارت نیرو و عدم رعایت حریم منابع آب مجاور با صدور پروانه بهره‌برداری موافقت نمی‌گردد .
نماینده جهاد کشاورزی و شرکت آب منطقه‌ای در نظریه مشورتی خود اعلام نمودند که به دلیل ممنوع بودن منطقه و نبود ظرفیت آبی دشت محل چاه و عدم شناسایی آن توسط وزارت نیرو با صدور پروانه موافقت نمی‌گردد .
علیهذا با توجه به مراتب به لحاظ عدم شناسایی چاه توسط وزارت نیرو و واقع شدن آن در دشتی که ظرفیت آبی ندارد و منطقه آن ممنوع است قاضی کمیسیون اعتراض و دعوی خواهان را وارد و ثابت ندانسته و مستند به ماده واحده قانون تعیین تکلیف چاه‌های آب فاقد پروانه رای به رد آن صادر و اعلام میدارد رای صادره ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در دیوان عدالت اداری است.
نحوه پر و مسلوب‌المنفعه کردن چاه غیر مجاز آبهای زیر زمینی
مطابق با نظریه مشورتی شماره 7/1400/727 پر و مسلوب‌المنفعه کردن چاه غیر مجاز آبهای زیر زمینی بدون حکم قطعی از سوی دادگاه کیفری ذی‌ربط امکان‌پذیر نیست، فلذا دادستان مجاز به جمع‌آوری منصوبات و مسلوب المنفعه نمودن چاه نیست.
درتأئید همین زمینه شعبه تجدیدنظر دیوان عدالت اداریدر دادنامه شماره 9509970955302246 مورخ 1395/06/01 اعلام میدارد:
صدور حکم به مسلوب المنفعه بودن چاه، خارج از اختیارات کمیسیون رسیدگی به امور آبهای زیرزمینی است و این کمیسیون تنها صلاحیت موافقت و یا عدم موافقت با صدور پروانه بهره داری دارد.
همچنین اعاده وضع به سابق این چاه‌ها به دلیل آن که به موجب احکام قطعی مراجع قضایی انجام پذیرفته است، قانونا قابل امعان نظر قضایی در دیوان عدالت اداری نمی‌باشد.
دستور موقت جلوگیری از پر و مسلوب المنفعه نمودن چاه
نظر به اهمیت و غیرقابل جبران بودن و فوریت پر و مسلوب المنفعه نمودن چاه آب کشاورزی و تعذر در جبران آن دستور موقت اهمیت فراوانی دارد.یک نمونه دستور موقت جلوگیری از پر و مسلوب المنفعه نمودن چاه از آرای شعب دیوان عدالت اداری در این خصوص تقدیم می‌گردد.
کلاسه پرونده: ۹۱۱۵۵۵/۷
رای دیوان
نظر به اینکه شکایت شاکی متضمن بهره برداری از چاه و مدعی حفر آن قبل از سال ۸۵ است لذا پر و مسلوب المنفعه نمودن آن وسیله کمیسیون موجب ورود خسارت غیر قابل جبران خواهد شد لذا فوریت و ضرورت صدور دستور موقت احراز قرار توقیف عملیات اجرایی تا تعیین تکلیف قطعی صادر و اعلام می‌گردد رای قطعی است.
رئیس شعبه ۷ دیوان عدالت اداری
حفر چاه غیر مجاز چه مجازاتی دارد
وکیل متخصص آبهای زیرزمینی خاطرنشان می‌سازد برابر با تبصره ه ماده 45 قانون توزیع عادلانه آب حفر غیرمجاز جرم و مرتکبین علاوه بر اعاده وضع سابق و جبران خسارت وارده به 10 تا 50 ضربه شلاق و یا از 15 روز تا سه ماه حبس تادیبی برحسب موارد جرم به نظر حاکم شرع محکوم می‌شوند.
وکیل متخصص منابع آب و صدور پروانه بیان میدارد مجازات حفر چاه غیرمجاز جزء حبس درجه هشت می‌باشد وفق مقررات ماده 76 قانون مجازات اسلامی و 427 قانون آئین دادرسی کیفری آراء دادگاه‌های کیفری در جرائم تعزیری درجه هشت قطعی بوده و قابلیت تجدیدنظرخواهی را ندارد
مرور زمان در بزه بهره برداری از چاه غیرمجاز
مستفاد از دادنامه شماره 9409970907300273 دیوان عالی کشور بهره برداری از چاه غیر مجاز جرم مستمر محسوب شده و مشمول قواعد مرور زمان نیست.
شرایط صدور پروانه چاه آب کشاورزی
وکیل متخصص امور چاه بیان میدارد صدور پروانه برای چاه فاقد پروانه مستند به قانون تعیین تکلیف چاه‌های آب فاقد پروانه بهره برداری و منوط به شرایط زیر است:
1. حفر و شناسایی چاه محفوره قبل از سال ۱۳۸۵ توسط وزارت نیرو و درج مشخصات در لیست مربوطه
2. فعال بودن چاه در زمان تقدیم درخواست صدور مجوز
3. اختصاص آب استحصالی صرفاً به امر کشاورزی
4. عدم احراز سابقه پر یا مسلوب المنفعه شدن چاه حسب اقدام قانونی مراجع مربوط و یا به واسطه حکم قضایی
5. واقع شدن چاه مورد درخواست در دشت‌های آزاد و وجود ظرفیت آبی دشت
6. عدم اضرار به عموم و دیگران و واقع نشدن در حریم چاه‌های مجاز فعال و سایر منابع آبی از قبیل چشمه‌ها و انهار
7. اجرای آبیاری تحت فشار توسط متقاضی پروانه بهره برداری.
مدارک لازم برای صدور پروانه چاه آب کشاورزی
سند مالکیت یا اجاره اراضی
مدارک شناسایی و احراز هویت
مجوز تأسیس (موافقت اصولی) از دستگاه مربوط
فیش واریز هزینه کارشناسی
ارائه تفاهم نامه حفاری با شرکت حفاری ذیصلاح بر اساس معرفی نامه عقد قرارداد با شرکت حفار
وکیل چاه و صدور پروانه چاه در کمیسیون آبهای زیر زمینی
وکیل باتجربه امور چاه از بهترین وکیل‌های امور حوزه دعاوی چاه غیر مجاز درقم می‌باشد. اختلافات راجع به چاه آبجز اموری می‌باشد که نیاز به تسلط در قوانین می‌باشد بدین منظور وکیل چاه و صدور پروانه چاه در کمیسیون آبهای زیر زمینی در ابتدا مشکلات حقوقی مراجعین را در همه جوامع مورد بررسی قرار می‌دهد سپس خدمات مشاوره به شما عزیزان به صورت آنلاین، تلفنی و حضوری ارائه می‌نماید.
